Хабзэр зэрахьэ, нэхъкlэ тепсэлыхькъым!

Кавказ зауэр щlимыдзауэ Адыгэ Хэкур щlыгу куэд зэхуихьэсат, тlэкlур яlыгът, зэрагъэзахуэт, лъэпкъым нэхъыжь къыхахти (Шапсыгъухэр, Абадзеххэр, нэмыщхэр), адрей гупыр феодальнэ зэманхэм хуэдэу (Къэбэрдей, Хьэтыкъуей,Темиргъуэй, Бесленейхэр и нэмыщlхэр). Зэгъусэу зэзгъэзахуи къахэкlт, псалъэм папlщlэ Натухъейхэр. Ар шхьэкlэ, зэщымыщ зэзгъэзахуэ, зезыгъакlуэ щыlамикъэнэжт псом щхьэкlи зы тэрэз зэгъэзэхуэкlэ.

Абым яхэтщ- Адыгэ хабзэ, хасэ, хеищlэ, тхьэрыlо хас, мекхем жыхуаlэхэри.Икlэрейхэм я къулыкъу зыгъэзащlэу щытар гъэса цlыхут, щlыгу Уэркъхэм яlыгъым къхэкlыу. Ахэр псори зыхуэгъэпсатэр яlыгъыну зэхэщlыкlа псэуныгъэ зиlэ цlыхуцlэм и кlуэцlым.

Иджы къыздэс зэманым «адыгэ хабзэр»- адыгэхэм я псэукlэ жэуэ къыздэбгъэсэбэп хъунур япэрем узэlэбэкlыжмэ, адыгэр дунейм зэрытетым худэр феодальнэ Адыгэ Хэкум теху.

Нэмыщlу хъуащ и гъащlэр уэркъыгъэм и хабзэм. Пэщтыхьхэри, уэркъхэри зэхуагъэдащ Урысейм я князьхэмрэ, дворяне жыхуаlэмрэ. Ахэм адыгэхэм я псэукlэм халъхьэт яхузэфlэкlыр. Апхуэдэу щытащ 20- гъэхэм икlам нэс.

Арщхьэкlэ, уэркъхэри, уэркъ хэбзагъэри иджы къыздэсым хуейщ зыхагъэлын адыгэхэм. Абы и нэхъыщхьэр адыгагъэ, адыгэ щэнхабзэ.

Псалъэм къыхэкlыр игъэкlуэда щхьэкlэ, адыгэ хабзэм игъэкlуэдакъым абы и кум хэлъыр. Къонэж хабзэр ялъыту адыгэхэм. Адыгэ Хабзэм къыхэкlу щытщ нэмысыр. Нэмысыр псом нэхъри нэхъ лъапlэщ.

Иджы зэманым «адыгэ хабзэр» зэрыщыту хэбгъэхьэ хъунущ дэ дызэджэ щэнхабзэм. Щэнхабзэкlэ адыгэм хофащэ и гум къэбзагъэ илъыну. Аращ жыхуаlэр- нэмыс. Адыгэ нэмысым къегъэлагъуэ адыгагъэ цlыхур дунейм зэрытетын хуер, нэхъыжхэм пlщlэ яхуищlыу.  Адыгагъэр иджы къыздэсым яхэлъщ а цlыхухэм.